AVV: de democratische vakbond

Het pensioenakkoord

Hoera, er is weer een pensioenakkoord, het zoveelste. En weer staan er nauwelijks details in, hetgeen wel verrassend is voor een akkoord waarin en passant de 1.600 miljard euro in ons pensioenstelsel wordt herverdeeld.

Wat is er aan de hand? Ons pensioenstelsel wordt door de traditionele bonden al jarenlang geprezen als het beste ter wereld. AVV voegt daar dan altijd aan toe: ‘voor de gepensioneerden’. Voor werkenden ligt het heel anders. Onze pensioenregelingen beloven levenslange pensoenuitkeringen van 70% van je gemiddeld verdiende loon (de vervangingsratio geheten), en die belofte krijg je al bij indiensttreding. Zulke beloften zijn duur en in internationaal verband zeldzaam, zeker nu we met z’n allen steeds langer leven. Al heel lang is duidelijk dat we het stelsel moeten hervormen tot één waar je niet meer die zekerheid hebt, maar waar je tijdens je werkzame leven spaart en dat vermogen pas kort voor de pensioenleeftijd omzet in een uitkering. Het zal hoe dan ook soberder worden, daar is ook iedereen het over eens. Een klein beetje terugblikken in de tijd kan geen kwaad, het gaat tenslotte om regelingen die tientallen jaren mee moeten gaan.

Al tien jaar bezig

Sociale partners kwamen in 2010 al tot een pensioenakkoord om precies die hervorming door te voeren, en presenteerden dat akkoord -zonder de details erbij te vertellen- als het ei van Columbus, waarin iedereen erop vooruit ging. Toen eenmaal de details duidelijk werden, bleek het om boekhoudfraude te gaan: bonden goochelden met verwacht rendement en schoven daarmee een heleboel geld van jongeren naar ouderen, zodat hun achterban extra pensioen kon genieten. Hoewel sociale partners nooit openlijk hun fraude hebben erkend, was hun spel uit en verdween het akkoord gelukkig in de prullenbak.

In het regeerakkoord van 2017 stond ook die hervorming waarbij je persoonlijke potjes zou krijgen in een transparant en begrijpelijk stelsel, met meer keuzemogelijkheden. Overigens nog steeds een collectief stelsel waar bepaalde risico’s gedeeld worden, maar eentje waar de tekorten niet meer kunnen worden doorgeschoven naar de toekomst.

In juni 2019 kwamen kabinet en sociale partners tot een pensioenakkoord. Hier stonden twee mogelijke nieuwe pensioenregelingen in, de eenvoudige persoonlijke  regeling uit het regeerakkoord en een nieuwe, Het Nieuwe Contract geheten, waar nog geen details over bekend waren. AVV gaf onmiddellijk aan, dat Het Nieuwe Contract fake was en dat we vooral verder moesten met de persoonlijke potjes.

In maart 2020 bleek inderdaad dat Het Nieuwe Contract van de baan is, zoals het FD schrijft: ‘Kabinet, werkgevers en vakbonden wilden eind mei klaar zijn met de uitwerking van het vorig jaar gesloten pensioenakkoord. Dat hebben zij niet gehaald. Begin dit jaar bleek dat het nieuwe pensioencontract dat vorig jaar was bedacht, niet ging werken.‘

Sinds maart of april dit jaar, zijn sociale partners bezig met weer een ander idee, Het Nieuwe Nieuwe Contract zeg maar. Afgelopen week zijn de hoofdlijnen hiervan gepresenteerd, wederom zijn er geen details bekend gemaakt. Het FNV ledenparlement moet er komende dinsdag over stemmen. De cruciale vraag is, hoe wordt de pijn verdeeld?

En dan komt het volgende ei van Columbus: iedereen gaat er op vooruit in Het Nieuwe Nieuwe Contract!!! De vervangingsratio’s gaan omhoog naar 80 tot 90%! Feest! We hadden al het beste pensioenstelsel ter wereld, en nu wordt het nog een stuk beter. Tatatataaaa!

Na tien jaar ruzie in twee maanden iets nieuws in elkaar geflanst

Laten we nu eens wat afstand nemen en kijken wat er precies gebeurt in het pensioenakkoord van juni 2020.

Voordat we op details ingaan, eerst deze observatie van een afstandje. De Nederlandse pensioenpolder is al meer dan tien jaar aan het steggelen over een hervorming van het stelsel. Het is een complex probleem waar iedereen mee te maken heeft, en waar €1.600 miljard mee gemoeid is. Steeds kwamen er vanuit de bonden ‘oplossingen’ die door de mand vielen als fraude of die weer verdwenen voordat ze het levenslicht hadden gezien. Nu is er in twee maanden een oplossing in elkaar geflanst die wordt gepresenteerd als een giga verbetering van dit beste stelsel ter wereld, en ook nog voor iedereen, maar de details zijn onbekend, en een paar dagen na de presentatie moet het FNV ledenparlement, beslissen of dit doorgaat of niet.

De claims van FNV, dat je hierbij 80 tot 90% van je gemiddeld verdiende loon als pensioen mag verwachten, roepen heel veel vragen op.

De details (voor zover bekend uitgelekt)

De eenvoudige regeling met persoonlijke potjes staat er nog steeds in. Dat is goed nieuws, jammer is wel dat aan deze variant blijkbaar weinig aandacht is besteed, want het merendeel van het nieuws gaat over Het Nieuwe Nieuwe Contract. Daarin komen in elk geval geen persoonlijke potjes, maar één belegd vermogen, met veel vrijheid voor pensioenfondsen voor de verdeelsleutels….

De meeste pensioenfondsen die zouden moeten korten volgens de huidige regels hoeven wéér niet te korten, ze mogen de tekorten wederom doorschuiven naar de toekomst.

Hoe kan het nu dat FNV (die hierover een webinar heeft gegeven, de andere centrales hebben vooralsnog geen aanvullende uitleg gegeven) zulke cijfers presenteert terwijl iedereen weet dat de pensioenfondsen er slecht voor staan, dat de rente al decennia aan het dalen is, dat we steeds langer leven en dat de premies onvoldoende zijn geweest? Uit de spaarzame informatie die gelekt is valt het volgende beeld te destilleren:

  1. FNV gebruikt de scenarioset van DNB, die uitgaat van een stijging van de rente. Bovendien laat FNV uitsluitend het gemiddelde scenario zien, en niet de slechte scenario’s. Actuaris Heemskerk van Mercer waarschuwt hier ook voor en wijst erop, dat de dekkingsgraden zoals die tien jaar geleden voor nu werden berekend op 130% lagen, in plaats van de gemiddeld 90% die we nu hebben.
  2. FNV gaat bij de berekeningen uit van een startdekkingsgraad van 100%, terwijl  de grote pensioenfondsen er slechter voor staan: ABP 83%, PFZW 85%, PMT (kleinmetaal) 88%, PME (grootmetaal) 88%. Dat vertekent de resultaten dus behoorlijk.  
  3. FNV gaat ervan uit dat het opgebouwde pensioenvermogen wordt ‘ingevaren’ in het nieuwe stelsel. In het huidige stelsel zou er gekort moeten worden, door in te varen kunnen ze die korting doorschuiven of in elk geval uitsmeren over tien jaar (waarmee een groot deel toch doorgeschoven wordt) . 
  4. Bij het invaren kunnen twee methoden gebruikt worden: de normale methode die elke pensioenuitvoerder gebruikt om bijvoorbeeld bij een waarde overdracht te berekenen hoeveel vermogen er overgedragen wordt aan de andere pensioenuitvoerder, en een nieuwe methodiek die uitgaat van verwachte rendementen. (Hee, dat klinkt bekend, van het pensioenakkoord uit 2010…) 
  5. Er komt een soort solidariteitsbuffer waar nog veel onduidelijkheid over bestaat.  
  6. Sociale partners die niet willen afwachten kunnen de regeling alvast hervormen en vanaf 2020 invoeren.  
  7. Er moet ‘adequate compensatie’ komen voor de afschaffing van de doorsneesystematiek. Ook deze retoriek klinkt bekend in de oren. Bij pensioenfondsen waar begin deze eeuw het eindloon werd ingeruild voor middelloon zouden deelnemers compensatie krijgen, en ook bij de afschaffing van de VUT. Inmiddels is duidelijk dat compensatie die later geregeld moet worden nooit meer komt.

Verschillende ‘details’ uit het akkoord zijn nog onduidelijk, bijvoorbeeld de verdeelregels voor het verdelen van de huidige buffers. Uhh, welke buffers bedoelde u?
Voor de liefhebber onderaan wat meer uitleg over hoe je kunt beloven dat iedereen erop vooruit gaat.
De conclusie voor nu is: fijn dat de persoonlijke potjes er nog steeds in staan, dan kunnen we in elk geval verder met een eerlijke hervorming. 

Het Nieuwe Nieuwe Contract

Grafiek FNV uitleg vervangingsratio per leeftijdscohort [1]

Iedereen er op vooruit??? Of zitten er addertjes onder het gras?

Hoe kan het lijken, alsof iedereen erop vooruit gaat ten opzichte van het huidige systeem of ten opzichte van de oude norm van 70%? We onderscheiden jong en oud, en slecht weer/ goed weer.
Ouderen gaan er in goed weer op vooruit, omdat ze in het huidige systeem een korting zouden moeten krijgen, maar in het nieuwe systeem hoeft dat niet.
Ouderen gaan er in slecht weer op vooruit, omdat ze in het huidige systeem een korting zouden moeten krijgen, en in het nieuwe systeem kan die korting uitgesmeerd worden, waarmee hij voor een groot deel door werkenden wordt opgehoest.
Jongeren lijken er in goed en slecht weer op vooruit te gaan, omdat er aleen scenario’s worden getoond waarin de dekkingsgraad sowieso weer fors op zou lopen. In het huidige systeem zou het pensioenfonds weer een buffer opbouwen zodat de uitkeringen stabiel gehouden kunnen worden. De uitkeringen profiteren daar niet direct van. (De buffer vertegenwoordigt een waarde die niet zichtbaar wordt in de berekeningen.) In het nieuwe systeem wordt er direct uitgedeeld, dus lijken jongeren er dan op vooruit te gaan. De kans dat er gekort moet worden is bovendien veel groter geworden, maar dat zie je niet terugkomen in het eendimensionale plaatje van de FNV. Het invoeren van een solidariteitsbuffer betekent technisch gesproken vermoedelijk ook, dat jongeren kunnen gaan beleggen met geleend geld. Dat kan heel erg mis gaan, maar dat zit niet in de FNV plaatjes.

_____________________

[1] Uit FNV webinar van 11 juni 2020

14 juni 2020

© 2017 AVV - PrivacyDisclaimer

Verenigingenweb
Cancel